GÜNDEM
ABD merkezli yayın kuruluşu Bloomberg, İsrail-Filistin savaşında ABD yönetiminin Cumhurbaşkanı Erdoğan'a mesafeli durmasının büyük bir hata olduğunu yazdı. Bloomberg'ün internet sitesinde yayınlanna Bobby Gosh imzalı analiz, "Türkiye Gazze krizinin çözümünde kritik önemde" başlığını taşıyor.
Bloomberg'ün analizi şu şekilde:
Erdoğan'ın terslemesi hak edilmişti
* Dışişleri Bakanlığı'nın Antony Blinken'in pazartesi günü Ankara'da Türk mevkidaşı ile yaptığı görüşmeye ilişkin açıklamasının kısalığı, iki buçuk saat süren görüşmedeki soğukluğu gizleyemiyor. ABD Dışişleri Bakanı, İsrail-Hamas savaşını hafifletmek için Orta Doğu'ya yaptığı seyahatler sırasında epeyce parmak sallamaya katlanmak zorunda kaldı, ancak Hakan Fidan’ınki özellikle sert olmuş olacak.
CNN duyurdu: ABD'li diplomatlardan Biden yönetimine İsrail uyarısı
* Blinken, Recep Tayyip Erdoğan tarafından daha da kavgacı bir şekilde karşılanmaktan kurtuldu: Türkiye Cumhurbaşkanı, Amerika'nın en üst düzey diplomatıyla görüşmeyi reddetti.
* Fidan'ın azarlaması ve Erdoğan'ın terslemesi çok hak edilmişti. Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'e yönelik terör saldırısı ve İsrail'in yıkıcı misillemesiyle patlak veren krize çözüm bulmaya çalışan Biden yönetimi, Türkiye'yi ihmal ederek kusur işledi. Türkiye'nin ciddi desteğini gerektirmeyen hiçbir çözüm olamaz ve ABD, Erdoğan'ı masaya getirmek için yoğun çaba sarf ederek kaybedilen zamanı telafi etmelidir.
Ödenecek küçük bir bedel
* Bunun için Amerikan Başkanı'nın doğrudan Erdoğan'a başvurması ve kendisinin de azar işitmesi gerekiyorsa, bu on binlerce insanın hayatını ve aralarında Amerikalıların da bulunduğu çok sayıda rehineyi kurtarma şansı için ödenecek küçük bir bedeldir.
* Biden yönetiminin Türkiye Cumhurbaşkanı ile temas kurma konusundaki isteksizliğini anlamak zor değil. Erdoğan'ın çetinliği meşhur ve bu sertlik kendisine büyük bir dünya liderinin göstermesi gereken saygıyı göstermediğine inandığı ABD'ye karşı bu iki kat daha fazla.
* Erdoğan ne kadar zor bir lider olsa da Ortadoğu meselelerinde önemli bir oyuncu ve mevcut krize bir çözüm bulunması için vazgeçilmez. Erdoğan bölgede savaşan her iki tarafla da resmi ilişkileri olan tek lider: Türkiye yakın zamanda İsrail ile yıpranmış diplomatik ilişkilerini düzeltti ve Hamas'ın siyasi kanadına yaptırım ve sığınma sağladı. Bu durumu ABD'nin sırtını dayadığı diğer iki önemli aktörün tutumuyla karşılaştırın: Hamas'ın üst düzey yöneticilerine ev sahipliği yapan Katar'ın İsrail ile resmi bir ilişkisi yok; Mısır'ın ise İsrail ile diplomatik bağları var ancak Hamas'a karşı temkinli.
* Erdoğan'ın Hamas'ın terör saldırısına tepkisi alışılmadık bir şekilde sönük kaldı. Türkiye Dışişleri Bakanlığı "sivillerin hayatını kaybetmesini" kınayan bir açıklama yayınladı. Ankara Hamas'ı suçlamadı; Doha ya da Kahire de öyle.
* Biden'ın İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ile konuştuktan hemen sonra Erdoğan'a ulaşmaması diplomatik bir hataydı. (Aynı şekilde Netanyahu'nun da Biden ile konuştuktan hemen sonra Türkiye Cumhurbaşkanı'nı araması gerekirdi). Beyaz Saray, Erdoğan'ın en azından Hamas tarafından kaçırılan rehinelerin, özellikle de Amerikalı rehinelerin serbest bırakılmasını sağlamada faydalı olabileceğini bilmeliydi.
Blinken gecikmiş ziyaretini yaptığında...
* Bunun yerine ABD Mısır, Katar ve diğer Arap ülkelerinden yardım isterken Türkiye'ye mesafeli durdu. Biden Erdoğan'ı aramadı ve Blinken'ın ilk seyahat programında Ankara dikkat çekici bir şekilde yer almadı. Biden yönetimi Erdoğan'ın bunu bir küçümseme olarak algılayacağını biliyor olmalıydı. Ve Türk liderin kariyerini takip eden herkes bundan sonra ne olacağını bilirdi.
* Erdoğan 10 Ekim'de Biden'ın İsrail'e destek vermek için Doğu Akdeniz'e savaş gemileri gönderme kararını eleştirdi. İki hafta sonra, İsrail Gazze'de Hamas'a karşı bir bombalama kampanyası başlatmışken, Türkiye Cumhurbaşkanı İsrail'i "çocukları öldürmekle" suçlayan ve Hamas'ı "Filistin topraklarını ve halkını korumak için savaşan vatansever bir kurtuluş hareketi" ilan eden ateşli bir konuşma yaptı.
* Blinken Ankara'ya gecikmiş ziyaretini gerçekleştirdiğinde Erdoğan artık Netanyahu ile görüşmeyeceğini ilan etmişti. (İki lider ilk kez eylül ayında New York'ta BM Genel Kurulu marjında bir araya gelmişti). İsrail diplomatlarını Türkiye'den çekmiş ve Ankara da İsrail'deki büyükelçisini geri çağırmıştı.
Biden çok mu geç kaldı?
* Biden'ın Türk lideri gruba dahil etmesi için çok mu geç? Tam olarak değil. Erdoğan umutsuzca krizin çözümüne ilişkin tartışmalara dahil olmak istiyor. İsrail ile Filistinliler arasında varılacak bir barış anlaşmasında Türkiye'nin garantör olmasını teklif etti ve 1960 yılında Kıbrıs'taki iç savaşı sona erdirmek için uygulanan formülü örnek gösterdi. "Yunanistan garantör ülke olabiliyorsa, İngiltere garantör ülke olabiliyorsa ve Türkiye Kıbrıs'ta garantör ülkeyse, neden Gazze'de de benzer bir yapı olmasın?"
* Bu fikir uygulanabilir olsun ya da olmasın, Biden Erdoğan'ın rehinelerin serbest bırakılması ve daha uzun vadede savaşın sona erdirilmesi için yapılacak müzakerelerde önemli bir rol oynayabileceğini kabul etmeli. Hamas'a verdiği açık destek ona grubun liderleri nezdinde daha fazla minnettarlık ve dolayısıyla daha fazla koz kazandıracaktır ve Türk gazetecilere "bağlantıları kesmenin bir seçenek olmadığını" söyleyerek İsrail'e tamamen sırtını dönmüş de değildir. Savaş nasıl ve ne zaman biterse bitsin, paramparça olmuş Gazze Şeridi'nin yeniden inşası için Türkiye'nin büyük katkıları gerekecek.
* Erdoğan'a arzuladığı saygıyı göstermek Biden için başka alanlarda da potansiyel getiriler taşıyor: ABD'nin, Ukrayna'nın tahıl ihracatı için Karadeniz kanalını yeniden açmak üzere Rusya ile iyi ilişkiler kurmak için Türkiye'ye ihtiyacı var ve Erdoğan'ın onayı Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki olası bir barış anlaşması için çok önemli.
* Biden Erdoğan'ı ne kadar erken ararsa o kadar iyi olur.
Sayfa başına git
